Panayam hinggil sa pagsasalin

PANAYAM HINGGIL SA PAGSASALIN

Pito silang mag-aaral ng Pamantasan ng Lungsod ng Maynila (PLM) sa kursong Hospitality Management na nag-aaral hinggil sa Tourism ang aking nakasalamuha kaninang umaga, Abril 11, 2022. Layunin nilang kapanayamin ako hinggil sa gawaing pagsasalin o pag-translate ng English tungo sa wikang Filipino. 

Nagkita kami sa harapan ng PLM sa ganap na ikasampu ng umaga, at naghanap ng lugar kung saan kami magkakausap. Nais nilang sa isang kainan upang may mga upuan, hanggang makita namin ang isang plasa na may mga upuan, sa Memorare - Manila 1945, sa loob pa rin ng Intramuros. Sabi ko'y kabisado ko ang Intramuros dahil sa lugar na iyon ako nag-high school.

Isang tula ni Robert Frost ang may tatlong magkakaibang salin ang kanilang ipinabasa sa akin upang magbigay ako ng komento. Ang tula ay The Road Not Taken. Pinakita ko naman sa kanila ang sarili kong salin ng The Road Not Taken, pati ang pagkasalin ko ng ilang tula ng mga makatang sina Shakespeare, Petrarch, Poe, Marx, Nick Joaquin, Pablo Neruda, at iba pa. Subalit mas tumutok ang talakayan hinggil sa tatlong magkakaibang salin ng tula ni Robert Frost.

Maganda ang naging talakayan. Marami silang tanong na sinagot ko naman. Pinuna ko rin ang ilang maling pagkakasalin ng tula, tulad ng "both" na sa isang salin ay "isa", hindi kapwa o pareho. Nagbigay rin ako ng ilang payo sa gawaing pagsasalin, tulad ng kung tula iyon, basahing maigi dahil minsan ay literal tayong nagsasalin, subalit dapat unawain natin na magkakaiba tayo ng lengguwahe, ang wikang Ingles at Filipino. Naitanong din nila kung paano natin matitiyak na tama ang salin ng Ingles mula sa wikang Italyano, tulad ng salin ng tula ng Italyanong makatang si Petrarch sa Ingles na isinalin ko sa wikang Filipino. Kumbaga, ako ang pangatlong salin, subalit hindi mula sa orihinal na wikang Italyano kundi mula na sa salin din sa Ingles.

Itinuro ko rin sa kanila ang tugma't sukat sa wikang Filipino, kaya ang pagkakasalin ko ng The Road Not Taken ay tiniyak kong labing-anim na pantig bawat taludtod. Iyon ang hindi raw nila napansin, ang tugma't sukat, dahil marahil hindi pa naman nila napag-aralan iyon. Natutunan ko nga lang iyon sa isang espesyal na kurso labas sa eskwelahan, sa poetry clinic ni Rio Alma, sa LIRA (Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo). Kaya ibinahagi ko ang ilang kaalaman sa pagsusulat ng may tugma't sukat at pagsasalin na ginagamit din ang tugma't sukat.

Sa ganang akin naman, personal kong pagninilay, muling nabuhay ang interes ko sa pagsasalin, at ang mga nabinbin kong proyektong salin ay nais kong ipagpatuloy. At mismong ako'y nakita kong dapat kong rebyuhin ang aking mga isinalin, dahil may nakita rin akong tingin ko'y maling salin, tulad ng wood, na di lang kahoy, kundi kakahuyan o kagubatan, depende sa iyong pagkaunawa sa mismong taludtod, o sa tula. 

Nakita rin nila ang sticker ni Ka Leody de Guzman na nakakabit sa aking folder ng mga tula, kaya sinabi nilang kilala nila si Ka Leody, kaya binigyan ko sila ng sticker nina Ka Leody at Atty. Luke Espiritu. Kilala rin daw nila si Atty. Luke, kaya nagpakuha rin kami ng picture sa tarp ni Ka Leody habang tangan naman nila ang sticker na Atty. Luke Espiritu.

Bago kami umalis ay ibinigay ko sa kanila ang kopya ng salin ko ng Invictus ni Hensley, salin ko ng limang haiku ng Japanese poet na si Matsuo Basho, at iba pa. At naghiwa-hiwalay na kami sa tapat ng aking alma mater, habang patungo naman sila sa isa pang taong nais din nilang kapanayamin, na nasa Sampaloc, Maynila.

Taospusong pasasalamat kina Aivee Jen, Elijah Christopher, Rea Jean, Camille, Sarah, Matthew James, at JM. Nawa'y makapasa kayo sa inyong kurso, maka-graduate with honors at maging ganap na manggagawa sa turismo. Dahil dito ay naigawa ko sila ng munting tula.

PASASALAMAT

sa inyo ako'y taospusong nagpapasalamat
kayong mga estudyante'y nakadaupangpalad
dahil napili ninyong imbitahan akong sukat
upang aral sa pagsasalin, aking mailahad

ang talakayan natin ay malusog at maganda
bagamat halos isang oras lang iyon kanina
kaysarap ng pagtatalakay sa inyo talaga
tila ako'y talagang guro, at guro ng masa

kayo'y inspirasyon upang ituloy ang gawain
ng pagsasalin ng pampanitikang babasahin
nawa nakapagbigay ako ng payo't gabay din
upang makapasa kayo sa kurso n'yo't aralin

at muli, ako'y nagpapasalamat ngang totoo
kung may tanong sa pagsalin o tula, handa ako
sinumang estudyante ang makatalakayan ko
ay buong puso kong sasagutin ang mga ito

- gregoriovbituinjr.
04.11.2022

Mga Komento

Mga sikat na post sa blog na ito

Si Espiridiona Bonifacio

Sa pamamaril kina Ka Leody

Mga basura sa bangketa